طراحی و روانسنجی ابزار بررسی سلامت سالمندان

چکیده مقدمه: ابزارهای موجود بررسی سلامت سالمندان متناسب باجنبه های فرهنگی و شرایط خاص سالمندان جامعه ما نیستند و شواهد نشان می دهد که سالمندان ایرانی از شیوع بالای بیماری های مزمن و جسمی و روانی برخوردارند. مشکلات اجتماعی و اقتصادی نیز در این گروه مشهود و تهیه ابزاری معتبر بررسی وضعیت سلامت آنان ضروری است تا پیوسته مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرند و مشکلات هر چه سریع تر تشخیص و اقدامات لازم در جهت ارتقاء سلامت آنان صورت گیرد. هدف از انجام این مطالعه تبیین مفهوم سلامت سالمندان بر اساس تجربیات خودشان، دانش موجود و طراحی و روانسنجی ابزار بررسی سلامت سالمندان می باشد. روش: پژوهش حاضر یک پژوهش تلفیقی ( (mix methodدر دو بخش کیفی با دو رویکرد تحلیل مفهومی هیبرید، به منظور تبیین مفهوم سلامت سالمندان و رویکرد تحلیل محتوای جهت دار برای تدوین گویه های وضعیت سلامت سالمندان و بخش کمی برای سنجش روایی وپایایی ابزار انجام شد. یافته ها: حاصل بخش اول (مطالعه هیبرید) نشان می دهد که سلامت در سالمندان مفهومی است که تحت تأثیرعوامل ژنتیکی، محیط، سرویس های مراقبت سلامت و سبک زندگی قرار گرفته و عبارت است از رفاه نسبی جسمی، ذهنی، اجتماعی،خانوادگی، معنوی و توانایی انجام فعالیت های روزمره زندگی که با دو رویکرد پزشکی و عملکردی قابل اندازه گیری است و حاصل بخش دوم (تحلیل محتوای جهت دار) 8 طبقه اصلی و 25 زیر طبقه شد. شامل سلامت عملکردی، سلامت ذهنی، سلامت بیولوژیکی، سندرم های سالمندی، سلامت معنوی، سلامت اجتماعی، سلامت خانواده و سلامت اقتصادی و به دنبال آن گویه های اولیه پرسشنامه استخراج و انتزاع شدند. در مرحله دوم بازنگری گویه ها توسط تیم تحقیق منجر به تقلیل آنها از 173 به 127 گویه و سپس با این تعداد وارد مرحله کمی و کیفی روان سنجی گردید و طی این فرایند به 64،77،99،119،127،44 گویه تقلیل و نهایتا با تحلیل عاملی به 44 گویه و چهار بعد شامل مشکلات مرتبط با سالمندی، سلامت اجتماعی، سلامت معنوی و سلامت عملکردی منتهی گردید. مقیاس اندازه گیری در این پرسشنامه لیکرت 5 قسمتی است. نتیجه گیری: سنجش سلامت سالمندان با ابزارهای عمومی، این نقیصه را داشته و دارد که بخش های عمده ای از زوایای آن نادیده گرفته می شود. از طرفی موضوع سلامت به اذعان بسیاری از محققین یک مفهوم فرهنگی است و برگردان مفاهیم فرهنگی بی تردید اشکالات روایی فرهنگی را پدید می آورد. لیکن پرسشنامه حاضر با اتکا بر تعریف بر خواسته از دیدگاه و تجربه خود سالمندان و به دور از اغراق در عینی گرایی یا ذهنی گرایی شدید بلکه با تکیه بر واقعیت زندگی با فرهنگ بومی سالمندان ساخته شد. کلمات کلیدی: طراحی ابزار، روانسنجی، سلامت سالمندان، تحلیل مفهومی هیبرید، تحلیل محتوای جهت دار.